De reis van de merkorganisatie

Nokia en Kodak waren ooit merkleiders in hun sector. Waar ging het mis met deze machtige dinosauriërs? Sliepen ze door toen de wereld veranderde? En blijft de merkorganisatie Apple ook onder leiding van Tim Cook meester in het verleggen van spirituele grenzen, waarbij gebruikers ‘gelovigen’ zijn voor wie het merk bijna een religie is?

Door Insights practitioners Ruud Heijenga en Jan Spackler

Hoe blijf je als bestuurder, manager of professional verbonden met het nu? Elke dag opnieuw? Organisaties zijn zoekende. Ze zijn op reis, maar weten vaak nog niet waarnaartoe. Logisch, want we waren gewend deze reis rationeel te plannen. Maar is die reis wel een rationeel en controleerbaar proces? Waarom gaat het zo vaak mis, zoals in het geval van Nokia en Kodak? Wat gebeurt er als je de natuurlijke ontwikkelingen hun gang laat gaan? Als je gewoon in beweging komt en je vleugels uitslaat, met een portie durf om los te laten?

De zaklamp in het donker


Gareth Morgan beschreef in Images of Organization (1986) al dat we op acht verschillende manieren naar organisaties kunnen en moeten kijken. Zo kun je een organisatie zien als machine, als levend organisme, als psychisch fenomeen en op nog vijf andere manieren. Wat vaststaat, is dat als je slechts op één manier kijkt, je veel niet zult zien; een zaklamp in het donker belicht slechts een deel van het geheel.

De andere kant van de medaille


Om ook de andere kant van de medaille te leren kennen, zullen organisaties in de leer moeten bij wetenschappers die levende organismes bestuderen. De oer-ideeën van de mensheid zitten in het collectieve onbewuste en krijgen vorm in de archetypen die we tegenkomen in alle mythen, sprookjes en sagen. De structuur van het ‘oerverhaal’ wordt beschreven in het meesterwerk van Joseph Campbell: De Held met de Duizend Gezichten. Door het bestuderen van de mythologie ontdekte Campbell een basisstructuur in deze verhalen. Een herkenbaar patroon beschrijft in twaalf stappen de zoektocht van een mens naar zijn nieuwe ‘ik’ en passeert een aantal belangrijke drempelmomenten. De drempels tussen de ‘gewone’ wereld en de wereld van de onbewuste schaduw, de drempel van ‘dood en wederopstanding’.

 

Een levend organisme


Als we organisaties beschouwen als levend organisme, dan is de transitie metaforisch niets anders dan een onbekend avontuur langs een herkenbaar patroon. De reis naar de buitenwereld is onlosmakelijk verbonden met de reis naar binnen, naar de ziel van de organisatie, en ‘de reis van de held’ geeft samenhang en structuur.

 De vraag is: kunnen we de transitie van een organisatie bezien en oppakken als ware het een reis? Een reis waarbij niet alleen het einddoel maar de hele reis van belang is. Een reis die we met alle reisgenoten doorleven en ervaren. Net als in de mythologische verhalen waarin de held een aantal stappen doorloopt in zijn ontwikkeling naar een hoger doel, naar volwassenheid. Op zoek naar identiteit, eigenheid en aantrekkelijkheid in de markt, kunnen organisaties het beste uit zichzelf halen door in verbinding met de eigen mensen te groeien naar één geheel. Is het zo’n gekke gedachte om een organisatie als een geheel van samenwerkende cellen te zien die met elkaar een organisch geheel vormen?

De Veranderklok voor merkorganisaties


Vanuit het besef en bewustzijn dat merkorganisaties in staat zijn zich op een natuurlijke en menselijke wijze aan te passen, zowel aan de veranderende buitenwereld als aan de dynamische invloeden van de eigen binnenwereld, introduceren we De Veranderklok. Deze draait evenals de wijzers van een normale klok, in een eigen tempo en passeert 4 kwadranten en twaalf transformatiepunten.

En dan? Dan begint de reis opnieuw! Er is sprake van een permanent ontwikkelproces. De reis van de held, ofwel het proces van volwassenwording van merkorganisaties.

Download de whitepaper

De whitepaper ‘De merkorganisatie als levend organisme’ geeft meer informatie over de Veranderklok en de lessons learned omtrent het gebruik ervan.

 Dit artikel verscheen eerder op Insights On Topic